Strategische Agenda 2020 - 2025

Havens moeten investeren in walstroominfrastructuur. Conform Europese regelgeving moet dit gerealiseerd worden voor 31 december 2025. Voor de meeste Nederlandse binnenhavens is dit een grote uitdaging. Veel is onbekend, rendabel lijkt het niet en geld is er niet. Bundeling van krachten lijkt de enige oplossing om met dit thema aan de slag te gaan. In dit artikel informeert de NVB haar leden over het project ‘Walstroom’ en de Europese financieringsmogelijkheden.

Inleiding
De NVB maakt zich sterk voor toekomstgerichte binnenhavens, die onderdeel zijn van een slimme en duurzame vervoersinfrastructuur. Vanaf 2020 vaart de vereniging een nieuwe koers, met de uitvoering van de strategische agenda voor de periode 2020-2025. Topprioriteit hebben de thema’s digitalisering en duurzaamheid. Zo zet de NVB zich - als medeondertekenaar van de Green Deal Zeevaart, Binnenvaart en Havens -   in voor stimulering en facilitering van duurzaam transport, met name voor een schone binnenvaart.[1] Een belangrijk element van de duurzame binnenhaven is het aanbieden van walstroomvoorzieningen aan de scheepvaart. Het ontwikkelen en uitrollen van walstroomsystemen maakt emissiereductie van aan de kade gelegen schepen mogelijk en draagt bij aan de beperking van de uitstoot van CO_2, stikstofoxide en fijnstof. Daarmee geven havens tevens invulling aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord, het Schone Lucht Akkoord en bereiden ze zich voor op de realisatie van de ambities van de Europese Green Deal. De maatschappelijke urgentie is er, hoe kunnen binnenhavens hiermee aan de slag?

Walstroom
Het onderwerp ‘Walstroom’ is een actueel thema en een relevant onderwerp voor binnenhavens. Immers moeten havens op grond van Europese regelgeving walstroom beschikbaar maken, waarbij de havens van het TEN-T-kernnetwerk voorrang moeten krijgen.[2] Havens zijn aan zet en moeten investeren in de infrastructuur van walstroom. Voor veel binnenhavens is de complexe walstroommarkt een grote uitdaging. Daarnaast zijn er vraagtekens over het tempo van ontwikkelingen op het gebied van elektrisch aangedreven binnenschepen en opslag en hergebruik van energie.[3] Naast deze onduidelijkheden zijn er fiscale aspecten die relevant zijn. Denk aan vermindering van de energiebelasting en afschaffing van de Opslag Duurzame Energie. Samen met gerelateerde partijen lobbyt de NVB voor een meerjarig stabiel en vertrouwenwekkend beleidskader, een duurzaam investeringsklimaat en stimulerend beleid.

​Naast lobby is bundeling van kennis en een relevant netwerk van belang.  De NVB kan de verbinding leggen tussen nationale en Europese binnenvaart- en binnenhavenorganisaties, instituties zoals de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR), het Europees Comité voor de opstelling van standaarden in de binnenvaart (CESNI), nationale en Europese overheden en het netwerk van diverse partijen in de walstroommarkt. Samen met de European Federation for Inland Ports (EFIP) streeft de NVB naar een Europa-brede aanpak van afspraken, verplichtingen en stimulansen. Dat neemt niet weg dat binnenhavens anno 2021 voor grote uitdagingen staan om keuzes te maken omtrent investeringen in walstroomvoorzieningen.

Samenwerkende havens nodig!
​Havens moeten investeren in walstroominfrastructuur om in 2025 te kunnen voldoen aan de richtlijnen vanuit Europa. Voor de meeste Nederlandse binnenhavens is dit een grote uitdaging. Zo is nog veel onbekend over verbruik en behoefte aan walstroomfaciliteiten. Ook de kosten voor de aanleg van de walstroomvoorzieningen zijn aanzienlijk. Op grotere schaal zouden havens de complexe vragen omtrent walstroom beter kunnen beantwoorden. Schaalvergroting en clustering van havens is ook nodig om gebruik te kunnen maken van huidige en toekomstige beschikbare subsidies. Als collectief zou de benodigde schaalvergroting kunnen worden gerealiseerd. De NVB roept havens dan ook op om samen te werken.

Europese Commissie lanceert binnenkort meerjarig werkprogramma
​Op korte termijn zal de Europese Commissie haar meerjarig werkprogramma voor CEF2 afronden. Dit meerjarige programma biedt ook financieringsmogelijkheden voor walstroomvoorzieningen. Vanaf 2021 wordt jaarlijks een call gelanceerd van ongeveer 6 miljard euro, waarvan 600 miljoen euro bestemd is voor duurzame en multimodale transportacties. Het concept meerjarig werkprogramma laat zien dat voor de binnenhavens de volgende acties worden ondersteund:

• Toegang inclusief veilige toegang via navigatiehulpmiddelen, van binnenhavens tot binnenwateren;
• Basis- en waterzijdige infrastructuur in binnenhavens, inclusief walstroomvoorziening;
• Havenontvangstvoorzieningen voor olie en ander afval (inclusief residuen van uitlaatgasreinigingssystemen) en infrastructuur voor het ontgassen van schepen om te voldoen aan de milieueisen;
• Het aanbieden of verbeteren van weg- / spoorverbindingen en verbindingen binnen binnenhavens;
• Zorgen voor bevaarbaarheid het hele jaar door d.m.v. bijvoorbeeld hydrologische diensten, ijsbreekinstallaties en baggeren van de haven en havenbenaderingen;
• Acties ter ondersteuning van de inzet van alternatieve brandstoffen voor TEN-T zeehavens, binnenhavens, binnenwateren en luchthavens zoals Waterstof, LNG-bunkering, elektrificatie van grondoperaties op luchthavens, leveringsinfrastructuur en opslag van vloeibare alternatieve brandstoffen in overeenstemming met Richtlijn 2014/94/EU

Wanneer het definitieve meerjarig werkprogramma is aangenomen wordt u op de hoogte gebracht.

EFIP en NVB moedigen binnenhavens aan zich te melden voor financiering
De Europese Commissie heeft het CEF-2 programma vervroegd. Dat houdt in dat het budget van calls na 2023 lager zal zijn. Daarom roepen EFIP en NVB binnenhavens op om zo snel mogelijk te beginnen met het plannen van projecten om optimaal te kunnen profiteren van de beschikbare subsidies.

Zoals uiteengezet in de CEF2-verordening kunnen acties ter ondersteuning van de binnenhavens en binnenvaart tot 50% cofinanciering ontvangen en voor acties met minder dan 25 miljoen subsidiabele kosten kan de kosten-batenanalyse  worden vereenvoudigd.

Collega brancheorganisatie EFIP nodigt binnenhavens met plannen die ondersteuning nodig hebben uit zich te melden bij de TEN-T helpdesk.

Actieve inzet twee geassocieerde organisaties
Twee bij de NVB aangesloten geassocieerde organisaties zijn actief betrokken bij de uitrol van walstroom in binnenhavens. Port Solutions Rotterdam (PSR) deed in opdracht van acht koplopende (binnen)havens onderzoek naar de walstroommarkt, met als doel om gezamenlijk grote stappen te zetten in het verder verduurzamen van de Nederlandse binnenhavens. Het onderzoek maakt duidelijk dat de walstroommarkt een complexe markt is met verschillende wensen en eisen. Het ontbreekt bij veel binnenhavens aan een duidelijk beeld van de behoeften die er zijn omtrent walstroomvoorzieningen. Zie onder meer dit artikel op de website van de NVB met de titel ‘Walstroom, een onderzoek naar de haalbaarheid van clustering van behoefte’.

​Park-Line Aqua levert het uniforme walstroomsysteem voor Port of Rotterdam, Drechtsteden, North Sea Port, Port of Antwerpen en de Vlaamse Waterweg. Park-Line Aqua won de Europese aanbesteding die Havenbedrijf Rotterdam was gestart namens de gezamenlijke havens. Het gaat hier om een open platform. De mogelijkheid bestaat dat andere havens en walstroom aanbiedende partijen aansluiten bij deze overeenkomst en dus gebruik kunnen maken van hetzelfde platform. Het platform is ook geschikt voor watertappunten en afvalinzamelpunten.